|
در گوشه گوشه
دنيا اماکن زيادي وجود دارد که هرکدام به نحوي ميعاد گاه
عاشقان و شيفتگان حضرت مهدي عليه السلام بوده اند ولي در ميان
تمام اين مجموعه ها مقام حضرت مهدي(عج) در وادي السلام نجف
اشرف، يکي از قديمي ترين مقامات منتسب به حضرت بقيه الله
ارواحنا فداه مي باشد. بزرگترين گورستان در جهان اسلام،
قبرستان وادي السلام در نجف اشرف مي باشد.
اين گورستان علاوه بر وسعت، از لحاظ قدمت نيز کهن ترين گورستان
جهان مي باشد. وجود مقام هود و صالح و گنبد و بارگاه بر فراز
قبر آن دو پيامبر عظيم الشان و تصريح معصومان بر دفن آنها در
اين مکان،از قدمت بسيار زياد اين مکان حکايت مي کند.دفن آدم
ابوالبشر و نوح پيامبر در نجف اشرف و در داخل ضريح اميرمومنان
عليه السلام دليل روشني است بر اين که قديمي ترين مقبره بر
فراز کره خاکي در همين منطقه است.
بر اساس روايتي که از امام صادق عليه السلام نقل شده، پيکر
مقدس اميرمومنان در طرف قبله حضرت نوح و در محاذات سر و سينه
او دفن شده است.در طول قرون و اعصار همه روزه هزاران تن از
عاشقان و شيفتگان به اين مکان مقدس روي آورده، با کعبه مقصود و
قبله موعود راز دل گفته، کام دل جسته، در مواردي توفيق تشرف
يافته اند.شرافت و قدمت اين مقام تا آنجاست که امام صادق عليه
السلام مکرر به اين نقطه تشريف آورده، در آنجا نماز گزارده،
آنجا را به عنوان: «محل منبر حضرت قائم» عليه السلام معرفي
فرموده است.در روزهاي آغازين دولت حقه، حضرت ولي عصر(عج) از
اين نقطه عبور فرموده به سوي پايتخت دولت کريمه - کوفه -
رهسپار مي شوند.پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و اميرمومنان
عليه السلام به هنگام رجعت در اين نقطه ديدار مي فرمايند. از
مقابر معلوم و مقامهاي مشهور در نجف اشرف مقام هود و صالح مي
باشد که در اوايل وادي السلام قرار دارد.
در ضمن وصاياي اميرمومنان عليه السلام آمده است: مرا در همين
پشت - نجف - در قبر دو برادرم هود و صالح دفن کنيد.»
آنچه مسلم است اين است که مولاي متقيان در کنار قبر آدم و نوح
عليهماالسلام دفن شده است. چنانکه امام صادق عليه السلام به آن
تصريح فرموده و زيارتنامه مخصوصي براي آنها در حرم اميرمومنان
عليه السلام بيان فرموده و براي هر يک از آنها دو رکعت نماز
زيارت مقرر فرموده است.روايت شده سفياني يک سپاه 000/130 نفري
به سوي کوفه گسيل مي دارد، در «روحا» و «فارق» فرود مي آيند،
سپس 000/60 نفر از آنها حرکت کرده، در نخيله، در محل قبر هود
عليه السلام فرود مي آيند و در روز عيد تهاجم خود را آغاز مي
کنند. در احاديث فراوان آمده است که اميرمومنان عليه السلام در
دوران اقامتش در کوفه به پشت کوفه تشريف مي برد در وادي السلام
توقف مي کرد و ساعت ها به راز و نياز مي پرداخت گاهي همراهان
خسته مي شدند، ولي حضرت همچنان سر پا مي ايستاد و مشغول مناجات
بود، رخصت مي طلبيدند که جامه اي پهن کنند تا مدتي استراحت
فرمايد، ولي قبول نمي کردند.
نخستين کسي که در وادي السلام از اصحاب مدفون شد «خباب بن ارت»
متوفاي 37 ه .ق بود که از سابقين دراسلام بود و ششمين فردي بود
که اسلام را پذيرفته بود. در جنگ بدر شرکت داشت، در جنگهاي
صفين و نهروان نيز در خدمت اميرمومنان بود. در دوران خلافت
اميرمومنان عليه السلام در کوفه در گذشت، مولاي متقيان بر
پيکرش نماز خواند، در کنار قبرش حضور يافت و برايش طلب مغفرت
نمود. امام صادق عليه السلام در يک حديث طولاني از فضيلت مسجد
کوفه سخن مي گويد، راوي مي پرسد: آيا مسجد کوفه خيلي قديمي
است؟
امام عليه السلام مي فرمايد: آري آنجا مصلاي پيامبران بود،
رسول اکرم صلي الله عليه و آله نيز در آن نماز خوانده است و آن
هنگامي بود که جبرئيل او را بر فراز براق به سوي بيت المقدس مي
برد، هنگامي که به «دارالسلام» در پشت کوفه رسيدند، عرضه داشت:
«اي محمد صلي الله عليه و آله اينجا مسجد پدرت آدم و مصلاي
پيامبران مي باشد، در اينجا فرود آي و نماز بگذار.»
امام باقر عليه السلام در اين حديث نوراني، از تاسيس کعبه در
عهد حضرت آدم ابوالبشر توسط جبرئيل عليه السلام به تفصيل سخن
گفته، در پايان مي فرمايد: خداوند به جبرئيل امين امر فرمود که
چهار سنگ از چهار نقطه جهان برداشته، در چهار رکن کعبه قرار
دهد:
1) سنگي از کوه صفا
2) سنگي از کوه مروه
3) سنگي از طور سينا
4) سنگي از «جبل السلام» و آن ظهر کوفه است.
در اينجا منظور از «جبل السلام» همان وادي السلام است و يا نجف
اشرف که شامل وادي السلام است.
از اين حديث رابطه خاص کعبه و مولود کعبه نيز استفاده مي شود،
اگر ولادت با سعادت اميرمومنان در داخل کعبه مايه شرف و قداست
کعبه شده، چنانکه امام صادق عليه السلام به آن تصريح کرده، در
زيارت ماثور مي فرمايد: «السلام عليک يا من شرفت به مکه ومني؛
سلام بر تو اي اميرمومنان، که مکه و مني از تو شرف و آبرو پيدا
کرد» خاک و گل آن نيز از سنگ حرم اميرالمومنين به عزت و آبرو
رسيده است.
مولاي متقيان، اميرمومنان، حضرت علي عليه السلام به هنگام
ترسيم خط سير حضرت بقيه الله (ارواحنافداه) در روزهاي آغازين
ظهور به سوي پايتخت دولت کريمه مي فرمايد:
گويي او را با چشم خود مي بينم که از «وادي السلام» عبور کرده،
بر فراز اسبي که سپيدي پاها و پيشاني اش مي درخشد و برق مي
زند، به سوي مسجد سهله در حرکت است و زير لب زمزمه اي دارد و
خداي را اينگونه مي خواند: لااله الا الله حقا حقا....»
بازگشت گروهي از مومنان خالص و عده اي از منافقون فاجر پيش از
رستاخيز به اين جهان «رجعت» ناميده مي شود.
اول کسي که از امامان نور در دوران رجعت بر مي گردد حضرت
سيدالشهدا عليه السلام است، که با 75000 نفر از شيعيانش رجعت
مي کند در اين رجعت هفتاد تن از شهداي کربلا نيز در محضر سالار
شهيدان رجعت مي کنند.دوران فرمانروايي امام حسين عليه السلام
به قدري طولاني خواهد شد که ابروهايش روي ديدگانش مي ريزد.بعد
از امام حسين عليه السلام دوران فرمانروايي مولاي متقيان
اميرمومنان فرا مي رسد، او نيز به مدت 44000 سال حکومت مي
کند.
بر اساس روايات فراوان، اميرمومنان عليه السلام رجعتهاي مختلف
و متعدد دارد يکي از اين رجعتها در عهد امام حسين عليه السلام
و يکي ديگر در عهد رسول خدا صلي الله عليه و آله خواهد بود.
امام صادق عليه السلام مي فرمايد: منظور از آن (000/50 سال در
آيه 4 از سوره معارج) رجعت رسول خدا مي باشد که مدت حکومت آن
حضرت در رجعت 000/50 سال است، و اميرمومنان در دوران رجعتش
44000 سال فرمانروايي مي کند. در روايات فراوان آمده است که به
هنگام رجعت اميرمومنان عليه السلام همه پيامبران رجعت مي کنند
و تحت فرماندهي آن حضرت قرار مي گيرند. در آن روز رسول اکرم
صلي الله عليه و آله پرچم را به دست با کفايت اميرمومنان مي
دهد، همه مخلوقات تحت فرماندهي آن حضرت قرار مي گيرند.
اين ديدار شکوهمند رسول گرامي و مولاي متقيان در سرزمين وادي
اسلام در بخشي به نام «ثويه» رخ خواهد داد، چنانکه رئيس مذهب
شيعه امام جعفر صادق عليه السلام در تفسير آيه 85 از سوره قصص
مي فرمايد:
دنيا سپري نمي شود و به پايان نمي رسد جز اينکه رسول خدا با
اميرمومنان در سرزمين «ثويه» گرد مي آيند، پس مسجدي در آنجا
بنياد مي نهند که 12000 در دارد.»
علاوه بر تصريح علماي تاريخ بر اين که «ثويه» بخشي از وادي
السلام است، رسول گرامي اسلام با صراحت تمام از آن خبر داده،
خطاب به اميرمومنان عليه السلام فرمود:
تو برادر من هستي، وعده ديدار من و شما در وادي السلام است.»
در همين رابطه حديث ديگري شيخ مفيد در کتاب «الاختصاص» از امام
صادق عليه السلام روايت کرده که در آخرين فراز آن آمده
است:جبرئيل امين خطاب به رسول گرامي عرضه داشت:
«موعدکم السلام؛ وعده شما و علي بن ابي طالب با منافقان امت در
سرزمين «سلام» مي باشد.»
ابان بن تغلب پرسيد که سرزمين سلام کجاست؟ امام عليه السلام
فرمود: اي ابان سرزمين سلام بخشي از پشت کوفه است.
از ديگر جلوه هاي زيباي وادي السلام در يوم الله رجعت، بازگشت
27 تن از ياران خاص حضرت بقيه الله(عج) در سرزمين وادي السلام
است، چنانکه امام صادق عليه السلام مي فرمايد:
حضرت قائم عليه السلام تعداد 27 تن (از ياران خاص خود) را از
پشت کوفه بيرون مي آورد، که 15 تن از آنها از امت حضرت موسي
عليه السلام است، 7 تن از آنها اصحاب کهف مي باشند، 5 نفر ديگر
عبارتند از: يوشع بن نون، سلمان، ابودجانه انصاري، مقداد و
مالک اشتر. اين 27 تن ياران حضرت قائم(عج) و فرماندهان امت به
فرمان او مي باشند»
مرحوم کليني با سلسله اسناد خود در ضمن يک حديث طولاني از امام
صادق عليه السلام روايت مي کند که شيعيان و دوستان اميرمومنان
عليه السلام چگونه مورد عنايت حق تعالي قرار مي گيرند، با جامه
هاي بهشتي پوشانيده مي شوند، از نعمتهاي بهشتي متنعم مي شوند،
در مجالس اهلبيت شرکت مي کنند، به هنگام قيام حضرت مهدي عليه
السلام خداوند منان آنها را بر مي انگيزاند، تا دسته دسته به
ياري آن حضرت بشتابند و ندايش را لبيک گويند.
آنگاه در مقام بيان اينکه از کجا بر انگيخته مي شوند، امام
صادق عليه السلام مي فرمايد: و لذا رسول خدا خطاب به
اميرمومنان فرمود: «تو برادر من هستي، وعده ديدار من و شما در
وادي السلام مي باشد.»
حبه العرني روايت مي کند که گفت: در محضر اميرمومنان در «وادي
السلام» ايستاد و شروع به راز دل گفتن کرد، گويي با کسي سخن مي
گفت.
به احترام آن حضرت مدتي ايستادم تا خسته شدم، پس نشستم، تا
حوصله ام سر رفت، باز هم ايستادم تا خسته شدم، باز هم آنقدر
نشستم که حوصله ام سر رفت. اين بار ايستادم و عبايم را تا کردم
و گفتم: اي اميرمومنان! از طول قيام شما من نگران شدم، ساعتي
استراحت بفرماييد.
پس عباي خود را روي زمين پهن کردم تا بر روي آن بنشينند.
فرمود: اي حبه اين چيزي جز گفتگوي با مومن و انس با مومن نمي
باشد.»
گفتم: آيا آنها نيز با يکديگر چنين گفتگويي دارند؟ فرمود:
«نعم، ولو کشف لک لرايتهم حلقا حلقا محتبين يتحادثون؛ آري، اگر
پرده از مقابل ديدگانت کنار برود، خواهي ديد که آنها نيز جامه
به خود پيچيده، حلقه حلقه نشسته، با يکديگر سخن مي گويند.»
پرسيدم آيا ارواح مومنان در اينجا گرد آمده اند يا پيکرهاي
آنها؟ فرمود: بلکه ارواح مومنان در اينجا گرد آمده است، هيچ
مومني در هيچ بقعه اي از بقعه هاي روي زمين از دنيا نمي رود جز
اين که به روحش گفته مي شود: به وادي السلام بپيوند، به راستي
آنجا بقعه اي از بهشت برين مي باشد.»
اصبغ بن نباته روايت کرده که فرمود:
مولاي متقيان اميرمومنان عليه السلام روزي از کوفه بيرون رفتند
تا به سرزمين «غري» (نجف فعلي) رسيدند و در آنجا روي خاکها
دراز کشيدند.
قنبر عرضه داشت: اجازه بفرماييد جامه ام را پهن کنم تا روي آن
استراحت فرماييد. امام عليه السلام فرمود:
«نه، اين چيزي جز تربت مومن و يا مزاحمت مجلس او نمي باشد.»
اصبغ بن نباته گويد: عرض کردم: مولاي من، تربت مومن را متوجه
شديم، ولي منظور شما را از مزاحمت مجلس مومن متوجه نشديم.
فرمود: اي پسر نباته، اگر پرده از برابر ديدگان شما کنار برود
خواهيد ديد که ارواح همه مومنان در اين پشت گرد آمده، حلقه
زده، با يکديگر ديدار مي کنند و از هر دري سخن مي گويند، که
ارواح همه مومنان در اين نقطه گرد آمده و ارواح کافران در وادي
برهوت.»
مروان بن مسلم روايت کرده که به محضر امام صادق عليه السلام
عرضه داشت: برادرم در بغداد زندگي مي کند، مي ترسم که اجلش در
آنجا فرا رسد. امام عليه السلام فرمود: چرا در انديشه هستي که
کجا بميرد، بدون ترديد هيچ مومني در مشرق و يا مغرب نمي ميرد،
جز اين که خداوند روحش را به وادي السلام مي فرستد.
راوي پرسيد: وادي السلام کجاست؟ فرمود: وادي السلام پشت کوفه
است، گويي من با چشم خود مي بينم که حلقه حلقه نشسته با يکديگر
سخن مي گويند.
علامه مامقاني در شمار آداب زيارت نجف اشرف، از زيارت پيامبران
عظيم الشان مدفون در نجف: حضرت آدم، حضرت نوح، حضرت هود و حضرت
صالح سخن گفته، سپس مي فرمايد: شايسته است در نجف اشرف زيارت
سر مقدس امام حسين و محل منبر حضرت قائم عليه السلام .
در مورد سر مقدس توضيحاتي داده، در پايان مي فرمايند: مستحب
است زيارت امام حسين عليه السلام در مسجد حنانه، زيرا بر اساس
روايتي ساعتها سر مقدس امام حسين عليه السلام در آنجا بر زمين
نهاده شده بود.
اما در مورد جايگاه منبر حضرت قائم عليه السلام مي فرمايد: «تا
کنون محل منبر حضرت قائم عليه السلام (عج) به صورت مشخص معلوم
نيست.» ولي به عنوان يک احتمال مي فرمايد: «من احتمال مي دهم -
بدون دليل استوار - که محل منبر قائم(عج) همان مقام مشهور به
مقام حضرت مهدي عليه السلام در وادي السلام باشد.»
علامه سيد جعفر آل بحرالعلوم، اين احتمال را به صورت قطعي و به
طور ارسال مسلم نقل کرده مي فرمايد: «محل منبر قائم عليه
السلام محلي است در خارج نجف، که گنبدي با کاشي سبز دارد و به
عنوان: مقام مهدي عليه السلام شناخته مي شود که پدر بزرگم سيد
بحرالعلوم آن را تعمير کرد، سپس در سال 1310 ه.ق سيد محمدخان
پادشاه سند آن را تعمير و مرمت نمود. و کراماتي به آنجا نسبت
داده مي شود.»
سيد بحرالعلوم در فصل ديگري پس از بر شمردن روايات وادي السلام
مي نويسد: «محل منبر حضرت قائم عليه السلام در وادي السلام است
که از آنجا به عنوان مقام حضرت مهدي عليه السلام ياد مي شود،
پس از آن قبر هود و صالح است، چنانکه در روايات به صراحت آمده
است، و آنها زيارتگاههاي مشهوري است که همگان به زيارت آنها مي
روند.»
احتمال انطباق محل منبر حضرت قائم(عج) با مقام حضرت مهدي عليه
السلام در وادي السلام، احتمال بسيار معقولي است و يکي از
شواهد اين احتمال وجود «مقام امام صادق عليه السلام » در کنار
اين مقام است .
ديلمي از امام صادق عليه السلام روايت کرده که فرمود: ما من
مومن يموت في شرق الاءرض وغربها، الا حشر الله جل وعلا روحه
الي وادي السلام؛ هيچ مومني در شرق يا غرب دنيا نمي ميرد، جز
اين که روحش را خداوند متعال به سوي وادي السلام گسيل مي
دارد.
راوي پرسيد: وادي السلام کجاست؟ فرمود: «بين وادي النجف
والکوفه، کاني بهم خلق کبير قعود، يتحدثون علي منابر من نور؛
در ميان صحراي کوفه و نجف مي باشد، گويي با چشم خود مي بينم که
مخلوقات بسياري بر فراز منبرهايي از نور نشسته با يکديگر سخن
مي گويند.
منبع: روزنامه رسالت |