كپسول‌ها را نشانم مي‌دهد،
آبي، نارنجي، زرد. يكي را بين انگشت اشاره و شست مي‌گيرد:
«با اين بايد شروع كني، بسته به مصرفت كم و زيادش مي‌كنيم.
دانه‌اي 900 تومان. يكي دوماهه هم پاك پاك مي‌شي، مثل بچه
تازه متولد شده!»
مي‌گويد، فرمول كپسول‌ها محرمانه است: «همه چيز هست،
كوكونار و بذرام بنچ و بابا آدم و... ولي فرمول اصلي‌اش
راز است.»
فروشنده دوم عكس اولي در شرق شهر است، با موبايلش تماس
مي‌گيرم. او مغازه‌اي ندارد و قرار است داروها را با پيك
برايم بفرستد، كپسول‌هايش را ارزان‌تر مي‌فروشد. «به همه
1000 تومان مي‌فروشيم ولي به تو 800 تومان، فقط به خاطر
جوانيت.»
از تركيب كپسول‌ها كه مي‌پرسم مي‌گويد: «اگر مي‌دانستم كه
حالا مثل سازنده‌اش ميلياردر شده بودم. ما كپسول‌هايمان را
صادر مي‌كنيم خارج از كشور.»
- شما ترك كرده هم داشته‌ايد؟ نمي‌دانم اعتماد كنم يا
نه....
- ترك كرده؟ خيلي‌ها! آدم‌هاي مهم! مثلا يك مدير مي‌شناسم
كه 6 سال است از كپسول‌هاي ما مصرف مي‌كند....
- اين كه يعني به كپسول‌هاي شما معتاد شده!
- خيلي دور برداشتي آبجي! اگر ما دلمان براي جوانيت
نمي‌سوخت كپسول فلفلي مي‌داديم بهت واسه ترك!
فروشنده سومي فقط يك شماره ثابت است و دادن نشاني كامل را
واگذار مي‌كند به وقتي كه هزينه كپسول‌ها را بپردازم،
كپسول‌هاي او فلفلي است. نسخه‌اش، روزي دو سه تا از
كپسول‌هاست. با چند ليوان دوغ و شير و آب پيش از خوردن
آنها، تا به قول خودش «فلفل، معده را سوراخ نكند!» هر چند
اقرار مي‌كند كپسول‌ها به خيلي‌ها نمي‌سازند و همان دفعات
اول مصرف، معده را مي‌آزارند.
اما پخش‌كنندگان كپسول‌هاي ترك اعتياد فقط عطاري‌ها يا
فروشندگان سرگردان و موبايل به دست نيستند و اين روزها،
خيلي‌ها تبليغ آنها را از شبكه‌هاي ماهواره‌اي ديده‌اند.
اين در حالي كه اداره سلامت اجتماعي، رواني و اعتياد
وزارت بهداشت بارها نسبت به وجود مواد مخدر در كپسول‌هاي
گياهي ترك اعتياد هشدار داده و حتي مديركل آن نيز اعلام
كرده است: «هيچ داروي گياهي براي ترك اعتياد وجود ندارد.»
كپسول، مشاوره
نمي‌كند
دكتر محمدصادق شيرازي،
مدير يكي از موسسات كاهش آسيب اعتياد در اثبات بي‌خاصيت
بودن كپسول‌هاي گياهي در گفتگو با «جام‌جم»، ابتدا به
تقسيم‌بندي داروهاي ترك اعتياد استناد مي‌كند و مي‌گويد:
«اين داروها به دو گروه آگونيست (همخوان) و آنتاگونيست
(ناهمخوان) قابل تقسيم هستند كه همخوان‌ها معمولا شبه‌مخدر
محسوب مي‌شوند و ناهمخوان‌ها در معتاد ايجاد تنفر
مي‌كنند.»
وي تاكيد مي‌كند: «هيچ پزشكي نمي‌تواند ترك را با تجويز
داروهاي تنفرزا آغاز كند مگر آن‌كه پيشتر فرآيند درمان را
با انواع ديگري از داروها، مثلا شبه‌مخدرها آغاز كرده
باشد، در غير اين صورت علائم سندرم محروميت شديد، در معتاد
ظاهر مي‌شود كه بشدت غيرقابل تحمل است و بنابراين تبليغاتي
كه در آنها وعده تنفر پس از نخستين بار مصرف را مي‌دهند،
حقيقت ندارد.»
به گفته او، اشكال ديگر اين داروها، عدم ارائه بسته درماني
همراه كپسول‌ها و ناآگاهي بيماران از محتويات آنهاست، ضمن
آن كه نه تنها داروهاي كذايي مورد بحث، بدون در نظر گرفتن
طول مصرف مواد مخدر و دوز آن تجويز مي‌شوند بلكه بسياري از
آنها حاوي انواعي از مواد مخدر هستند كه ممكن است از ماده
مخدر مصرفي معتاد هم اعتيادآورتر باشند.شيرازي تركيب
احتمالي اين مسكن‌ها را مخدرهايي سبك، مانند دانه‌هاي
خشخاش و برگ شقايق به همراه آرامبخش‌هاي قوي مانند
اگزازپام، ديازپام، آمي‌تريپتيلين، نورتريپتيلين و
ديفنوكسيلات مي‌داند. همچنين دكتر محمد اسماعيل‌پور،
مديركل اداره درمان جمعيت تولد دوباره، نيز وجود چنين
موادي را در كنار انواع ديگري از داروهاي خواب‌آور تاييد
مي‌كند.
اما اسماعيل‌پور با استناد به پژوهشي كه در سال 1385 انجام
داده است، گياهان را هم به فهرست محتويات داخل كپسول‌ها
مي‌افزايد و مي‌گويد: «برخي از اين كپسول‌ها، حاوي گياهاني
مانند زنجبيل، فلفل قرمز، زنيان و... هستند و زنجبيل و
فلفل قرمز فقط باعث گرگرفتگي مي‌شوند و هيچ تاثيري در ترك
اعتياد ندارند.»
او به جاي خالي مشاوره در درمان اعتياد نيز اشاره مي‌كند و
ادامه مي‌دهد: «فقط 5 درصد از فرآيند ترك اعتياد، بر رفع
علائم فيزيكي متمركز است و 95 درصد آن شامل
خانواده‌درماني، روان‌درماني و... است كه صرفا با خوردن
برطرف نمي‌شوند.»
با كدام مخدر ترك كرده‌ايد؟
بحث كپسول‌هاي گياهي ترك
اعتياد سال‌هاست كه از سوي رسانه‌ها مطرح مي‌شود و حتي
وزارت بهداشت نيز بارها اعلام كرده است كه آنها قابل
اعتماد نيستند و اغلب داراي مواد مخدر هستند. با اين حال،
نه نيروي انتظامي و نه صنف عطاران براي جمع‌آوري آنها
اقدام مي‌كنند تا آنها كه واقعا مي‌خواهند ترك كنند به
بيراه نروند و نه حتي براي تجزيه محتويات آنها و شناسايي
دقيقشان تلاشي مي‌شود تا دست كم معتاداني كه مايلند مواد
مخدر را به شكلي آبرومندانه و بدون مزاحمت قانون از
عطاري‌ها تهيه كنند، بدانند چه جور مخدري را در قالب
كپسول‌هاي ترك اعتياد مصرف مي‌كنند و دوز مصرفشان دقيقا
چقدر است.